อันที่จริงแล้วการขาดน้ำก็ดูเหมือนจะเป็นเรื่องแปลกสำหรับนักดำน้ำเหมือนกันนะครับ เพราะนักดำน้ำนั้น จะถูกแวดล้อมไปด้วยน้ำตลอดเวลาที่ทำกิจกรรมอันเป็นที่รักนี้ เป็นที่น่าเสียดายว่าการขาดน้ำนั้นเกิดขึ้นได้บ่อยๆ ในนักดำน้ำ และมีผลกระทบค่อนข้างจะรุนแรงเสียด้วย ก็น่าจะได้ทราบกันไว้นะครับ ว่าสาเหตุของการขาดน้ำในนักดำน้ำนั้นเกิดขึ้นได้อย่างไร เราจะได้ป้องกันตัวเองได้ เพราะว่าการขาดน้ำนั้นเป็นที่รู้กันอยู่ว่า จะทำให้เพิ่มอัตราเสี่ยงต่อการเป็น Decompression Sickness

การขาดน้ำกับนักดำน้ำ

เมื่อคนๆ หนึ่งมีการขาดน้ำ ปริมาณของเลือดในร่างกายจะลดลง เมื่อเลือดลดลง ก็มีเลือดไหลเวียนไปสู่เนื้อเยื่อของร่างกายได้น้อย ทำให้มีผลกระทบต่อการขจัดของเสีย เช่น การขจัดก๊าซไนโตรเจน ผลของการขาดน้ำจึงอาจทำให้นักดำน้ำขึ้นมาสู่ผิวน้ำโดยไม่ได้กำจัดไนโตรเจนในร่างกายอย่างสมบูรณ์เหมือนกับเวลาไม่ขาดน้ำ ซึ่งก็เป็นสาเหตุของการเพิ่มความเสี่ยงต่อการเป็น DCS นี่เอง

การไหลเวียนของเลือดไปสู่อวัยวะและเนื้อเยื่อขณะร่างกายที่ขาดน้ำจะลดลง เนื่องจากเป็นปฏิกิริยาตอบสนองตามธรรมชาติของร่างกาย เพราะร่างกายจำเป็นต้องส่งเลือดไปเลี้ยงส่วนที่สำคัญมากๆ เช่น สมอง และไต ร่างกายจึงส่งสัญญาณให้เส้นเลือดที่ส่งเลือดไปยังอวัยวะส่วนอื่นๆ เช่น ผิวหนัง และกล้ามเนื้อ หดตัวลง ทำให้การไหลเวียนน้อยลงยิ่งขึ้น

นอกจากเพิ่มอัตราความเสี่ยงแล้ว ยังทำให้หัวใจต้องทำงานหนักมากขึ้นด้วย เพื่อให้เลือดที่มีอยู่น้อยนั้น ไหลเวียนไปในร่างกายให้ครบ ทำให้ความทนทานของร่างกายน้อยลง มีความเหน็ดเหนื่อยเมื่อยล้ามากขึ้น ความสามารถในการดำน้ำก็จะยิ่งน้อยลงไปด้วย การที่เรารู้ทันและรู้จักป้องกันการขาดน้ำ จึงเป็นเรื่องสำคัญยิ่งของนักดำน้ำครับ

การเกิดการขาดน้ำ

การขาดน้ำเกิดขึ้นเมื่อเราดื่มน้ำไม่เพียงพอที่จะทดแทนน้ำที่สูญเสียไป อะไรก็ตามที่ลดการเพิ่มน้ำ และทำให้เกิดการสูญเสียน้ำ ก็จะเพิ่มอัตราเสี่ยงต่อการขาดน้ำได้ มีวิธีการสูญเสียน้ำที่สำคัญอยู่ห้าอย่างด้วยกัน คือ ผ่านผิวหนัง ผ่านปอด ผ่านการปัสสาวะ ผ่านการเสียเลือด หรือจากท้อง ซึ่งจะนำไปสู่การสูญเสียน้ำในนักดำน้ำได้

การสูญเสียน้ำผ่านผิวหนัง

ส่วนมากการดำน้ำของเรา มักจะเกิดขึ้นเวลาที่อยู่ในช่วงร้อน การเสียเหงื่อ มักเป็นสาเหตุสำคัญของการสูญเสียน้ำในร่างกาย การที่เหงื่อออกมาก จะทำให้เกิดการสูญเสียน้ำอย่างรุนแรงในอากาศร้อน และจะทำให้ร่างกายขาดน้ำหากไม่ได้รับทดแทน

การสูญเสียน้ำผ่านปอด

ปอดก็อาจจะเป็นแหล่งการสูญเสียน้ำที่สำคัญเช่นกัน อากาศในเครื่องบิน ในห้องปรับอากาศ และแม้กระทั่งในถังอากาศที่เราใช้ดำน้ำ มักเป็นอากาศที่แห้ง อากาศแห้งที่เราหายใจเข้าไปนั้นจะถูกทำให้ชื้นโดยปอดของเรา และความชื้นนั้นจะสูญเสียออกไปจากร่างกาย เวลาเราหายใจออก หากเราอยู่ในห้องปรับอากาศ หรืออยู่ในเครื่องบิน หรือหายใจจากถังอากาศเป็นเวลานานๆ ร่างกายอาจสูญเสียน้ำเป็นจำนวนมากได้อย่างง่ายดาย

การสูญเสียน้ำจากการปัสสาวะ

อีกวิธีหนึ่งที่นักดำน้ำอาจสูญเสียน้ำคือ การปัสสาวะออกไป นักดำน้ำเกือบทุกคนมักจะปัสสาวะลงไปในน้ำ ขณะดำน้ำ เนื่องจากเป็นปฏิกิริยาของร่างกายตามธรรมชาติ เพราะขณะที่เราอยู่บนผิวน้ำ แรงที่กระทำต่อร่างกายของเราคือแรงโน้มถ่วง เมื่อเรานั่งหรือยืน แรงโน้มถ่วงจะทำให้เลือดไปกองอยู่ในขาของเรา แต่เมื่อเราลงไปในน้ำ แรงที่กระทำต่อตัวเราหลักๆ ก็คือ แรงกดดันของน้ำ ทำให้เลือดที่ไปกองอยู่ที่ขาเลื่อนมาไหลเวียนไปทั่วร่างกาย และเมื่อเราลงไปในน้ำ เส้นเลือดที่ไปสู่ผิวหนังก็จะหดตัว เพื่อป้องกันการสูญเสียความร้อน ยิ่งทำให้เลือดไปสู่ศูนย์กลางของร่างกายมากยิ่งขึ้นไปอีก เมื่อเหตุการณ์เป็นไปในสภาพดังกล่าว ร่างกายจะรับรู้ว่า มีการเพิ่มปริมาณของเลือดมากเกินไป และส่งสัญญาณไปยังไตให้สร้างปัสสาวะมากขึ้น

สิ่งที่สำคัญก็คือ การไหลเวียนของเลือดที่เพิ่มขึ้น ดังที่กล่าวมา ไม่ได้ลดการเสี่ยงต่อการสูญเสียน้ำ มันยังมีเลือดในปริมาณที่น้อยกว่าเวลาไม่สูญเสียน้ำอยู่ดี เพราะฉะนั้นความเสี่ยงจึงยังมีมากกว่าเวลาร่างกายไม่สูญเสียน้ำ

จากสารขับปัสสาวะอื่นๆ

การดื่มแอลกอฮอล์หรือคาเฟอีน หรือยาบางประเภท ที่นำไปสู่การสูญเสียน้ำในร่างกาย เวลาไปดำน้ำจึงควรงดแอลกอฮอล์และคาเฟอีน หรือหากงดไม่ได้ ก็ควรลดปริมาณลง ยาทั้งหลายที่ต้องใช้ ควรสอบถามให้แน่นอนเสียก่อน ว่ามีสารทำให้เกิดการขาดน้ำในร่างกายหรือไม่

จากการสูญเสียเลือด

การมีรอบเดือนเป็นสิ่งสำคัญ เนื่องจากมีผู้หญิงบางคนจะมีอาการขาดน้ำระหว่างมีรอบเดือน การมีรอบเดือนนั้น ทำให้เลือดไหลเวียนจากหลอดเลือดไปสู่เนื้อเยื่อมากขึ้น และระยะหลังนี้ มีงานวิจัยจำนวนมาก พยายามศึกษาเรื่องความเสี่ยงต่อ DCS ของผู้หญิงที่ไปดำน้ำขณะมีรอบเดือน แต่ผลของการศึกษาก็ยังไม่สามารถสรุปได้ว่ามีอัตราเสี่ยงเพิ่มขึ้นหรือไม่

การสูญเสียน้ำจากท้อง

เวลาที่เราท้องเสีย จะมีการสูญเสียน้ำในปริมาณที่มากและในเวลาที่รวดเร็ว การไปดำน้ำขณะที่มีอาการท้องเสียจึงเป็นเรื่องที่ต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ สิ่งที่ยิ่งต้องระวังคือ การรับประทานอาหารเมื่อไปเที่ยวดำน้ำ เนื่องจากหากมีอาหารที่ไม่คุ้นเคย อาจทำให้เกิดการท้องเสีย ท้องร่วงได้โดยง่าย

ถึงแม้จะมีการสูญเสียน้ำในจำนวนมาก การขาดน้ำของร่างกายก็สามารถหลีกเลี่ยงได้โดยการดื่มน้ำมากๆ เป็นที่น่าเสียดายที่นักดำน้ำส่วนใหญ่ไม่ได้รับการดื่มน้ำมากๆ หรือบางคนก็ไม่รู้สึกหิวน้ำและไม่ดื่มน้ำให้เพียงพอ

วิธีการแก้ไขการขาดน้ำ

มีเร็กกูเลเตอร์บางยี่ห้อ ที่ออกแบบมาเพื่อดักความชื้นที่หายใจออกไป และทำให้ปากไม่แห้งขณะที่ดำน้ำ ถึงแม้ว่าระบบนี้จะมีประสิทธิภาพดีอยู่ แต่จุดมุ่งหมายเพื่อความสะดวกสบายมากกว่าการลดการสูญเสียน้ำ

วิธีการที่ดีที่สุดคือ การแก้ไขหรือป้องกันปัญหาล่วงหน้า นักดำน้ำควรดื่มน้ำอย่างน้อยสองลิตรในหนึ่งวัน และหากเราดำน้ำขณะอากาศร้อนหรือดำน้ำหลายๆ ไดฟ์ในหนึ่งวัน เราควรดื่มน้ำเป็นระยะตลอดการดำน้ำอีกด้วย นอกจากนั้น ควรหลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์และคาเฟอีน หากเราไม่แน่ใจว่าเรือที่ไปดำน้ำ จะมีน้ำเพียงพอหรือไม่ นักดำน้ำควรเตรียมน้ำดื่มไปเองต่างหากเพื่อความปลอดภัย